Pod pruskim zaborem  


W wyniku drugiego rozbioru Polski (1793 r.), Koluszki trafiły do zaboru pruskiego. Wraz z całym powiatem brzezińskim znalazły się w departamencie piotrkowskim. Niedługo później, po trzecim rozbiorze Polski (1796 r.) do Prus włączono również Warszawę, wówczas powiat brzeziński wszedł do departamentu warszawskiego.

   Jeszcze podczas II rozbioru, władze pruskie powiększyły powiat brzeziński m.in. o sąsiedni Jeżów. Założono w nim garnizon 2 szwadronu 2 batalionu huzarów. 

Godło Królestwa Prus.

   Z części ziem zabranych Polsce w wyniku II i III rozbioru, Królestwo Pruskie stworzyło swą nową prowincję nazwaną Prusami Południowymi (Sudpreussen). W skład tego obszaru administracyjnego weszła Wielkopolska i część Mazowsza.

   Analizując nazewnictwo porozbiorowe, łatwo zauważyć iż zaborcy przestali używać nazw kojarzących się z polskością zajętych terenów. Była to polityka prowadzona po to by wymazać Polskę nie tylko z mapy ale i z pamięci świata. Świadczy o tym dobitnie treść pruskiego dokumentu państwowego z tamtego okresu:
„Król [Prus] mając poparcie Cesarzowej Rosji, życzy sobie, aby od dnia dzisiejszego słowo Polska nie było używane w żadnym oficjalnym dokumencie ani wypowiadane na rządowych gremiach. We wszystkich naszych landach należy dołożyć wszelkich starań, aby wyrugować ten język i historię.” Stąd właśnie nazwy „Prusy Południowe” i „Nowe Prusy Wschodnie” zamiast „Wielkopolska” i „Mazowsze”, nawet zajętą przez Austrię część Wschodniego Mazowsza przemianowano na „Północną Galicję”. 

   W wyniku rozbiorów Polski przypadło Prusom 150 000 km kw. dawnej Rzeczpospolitej. Ziemie zabrane Polsce stanowiły ponad połowę obszaru dotychczasowego Królestwa Pruskiego. W 1796 roku monarchię Hohenzollernów zamieszkiwało 2 400 000 rdzennej ludności polskiej, co stanowiło blisko połowę mieszkańców państwa pruskiego.

W wyniku II Rozbioru Polski tereny obecnej gminy Koluszki znalazły się w państwie pruskim.

   Nowe władze nałożyły na ludność polską olbrzymie obciążenia podatkowe. Dla przykładu, 1 lipca 1796 roku podwyższono wysokość  podatku z gruntów szlacheckich na wsi i w miastach z 10% do 24%. Skarb pruski szacował, iż tylko z tego tytułu uzyska 50 000 talarów rocznie, w miejsce 2 500 talarów pobieranych przez Rzeczpospolitą. Podatek od gruntów duchownych wzrósł z 20% do 50%. Na terenach Prus Południowych podwyższono również istniejące wcześniej podatki: podymne, półdymne, łanowe, czopowe oraz pobierane głównie od Żydów – pogłówne. Zaborca wprowadził także szereg nowych obciążeń podatkowych i opłat urzędowych. Ziemie polskie włączone do Prus miały zapewnić królowi Fryderykowi Wilhelmowi II, stały dopływ pieniędzy do kasy w Berlinie.

   Podczas swoich rządów Prusacy zaznaczyli się kasowaniem klasztorów, grabieniem majątków kościelnych, konfiskatami dóbr prywatnych oraz odbieraniem królewszczyzn, na których często osadzano zasłużonych wojskowych i urzędników. Przykładem polityki jaką kierował się zaborca może być wydarzenie, które miało miejsce w regencji kwidzyńskiej w 1777 roku, gdzie Polak kupił majątek od Niemca. Za dopuszczenie do takiej sytuacji, prezes regencji dostał naganę w słowach: "Zamiarem Jego Królewskiej Mości (Fryderyka II) jest kupować dobra polskiej hołoty, aby się jej pozbyć, a Niemców utrzymać przy ziemi, gdyż ci tylko są pożądani".

   Najbardziej widocznym efektem panowania pruskiego na naszych terenach, było rozpoczęcie w końcu XVIII wieku karczowania drzewostanu Puszczy Brzezińskiej.

Po upadku Rzeczpospolitej znacznie wzrosła przestępczość. Bardzo często na podróżujących napadały bandy rozbójników, które upodobały sobie rabowanie dyliżansów pocztowych. Do jednego z takich zdarzeń doszło 7 czerwca 1799 roku, kiedy na leśnym trakcie wiodącym z Rawy do Lubochni napastnicy zamordowali pocztyliona i ukradli konia oraz wóz z ładunkiem przesyłek. W lutym 1800 roku zrabowano z urzędu pocztowego w Rawie, beczułki z pieniędzmi o wartości 804 talarów pruskich. Ówczesne raporty policyjne z terenu zaboru pruskiego, pełne są doniesień o znalezieniu na traktach zwłok wędrowców zamordowanych przez nieznanych sprawców.

    Administracja pruska na naszych terenach przetrwała do jesieni 1806 roku. Wraz z wkroczeniem wojsk napoleońskich na ziemie polskie, lokalne urzędy sukcesywnie przejmowali Polacy. 



Bibliografia:
J. Józefecki i M. Piekut Zarys dziejów Jeżowa, Łowicz 1985 r. 
L. Olson, S. Cloud, Sprawa Honoru Warszawa 2004 r. 
J. Kosim, Pod pruskim zaborem, PIW Warszawa 1980 r. s.7
F. Koneczny, Dzieje administracji w Polsce w zarysie
R. Zaręba, Puszcze, bory i lasy Polski, PWRiL, Warszawa 1986 r.